Czy to gdzie mieszkamy, ma wpływ na to, jak się czujemy?

23 lutego obchodzimy Światowy Dzień Walki z Depresją, który przypomina nam o globalnej skali problemu zdrowia psychicznego i zwraca uwagę na różnorodne czynniki wpływające na nasze samopoczucie. Warto przyjrzeć się, jaki wpływ na nasze samopoczucie odgrywa miejsce zamieszkania. W tym artykule przyjrzymy się, jakie aspekty architektoniczne mają największe znaczenie dla naszego zdrowia psychicznego i jak nowoczesne technologie budowlane mogą przyczynić się do tworzenia zdrowszych przestrzeni do życia.

Rola architektury w kształtowaniu samopoczucia

Architektura, choć często postrzegana głównie przez pryzmat swojej funkcjonalności i estetyki, odgrywa znacznie głębszą rolę w naszym życiu. Przestrzeń, w której na co dzień przebywamy, poprzez swoje formy, kolory, tekstury oraz relacje przestrzenne, oddziałuje na nasze zmysły i emocje, tworząc doświadczenia, które mogą kształtować samopoczucie na różnych poziomach.

Każdy element architektoniczny, od wielkości i rozmieszczenia okien, przez wybór materiałów, aż po ogólną kompozycję przestrzeni, może wpływać na nasze doznania sensoryczne i emocjonalne. Jasne, przestronne pomieszczenia z dużą ilością naturalnego światła przyczyniają się do poprawy nastroju i zwiększenia energii życiowej. Z kolei odpowiednio zaprojektowane strefy wypoczynkowe, zapewniające spokój i relaks, mogą pomagać w redukcji poziomu stresu po dniu pełnym wrażeń.

Znaczenie światła i przestrzeni w budowie zdrowego domu

Naturalne oświetlenie i otwarta przestrzeń odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu zdrowych i wspierających dobre samopoczucie budynków. Liczne badania wykazały, że dostęp do światła słonecznego ma znaczący wpływ na zdrowie psychiczne. Badanie opublikowane w "Journal of Clinical Sleep Medicine" wskazuje, że pracownicy biurowi z większym dostępem do naturalnego światła doświadczają lepszej jakości snu i większej efektywności w ciągu dnia niż ci, którzy pracują w środowiskach pozbawionych dostępu do naturalnego oświetlenia. [3]

Projekty domów, które uwzględniają odpowiednią ilość światła naturalnego i zapewniają funkcjonalne, przestronne przestrzenie, mogą znacząco wpłynąć na jakość życia mieszkańców. Wykorzystanie takich elementów jak duże okna, świetliki oraz przemyślane rozmieszczenie pomieszczeń w stosunku do kierunków świata, pozwala maksymalizować ekspozycję na światło słoneczne przez cały dzień, co nie tylko obniża zużycie energii, ale także poprawia nastrój.

Dobrze zaprojektowana przestrzeń w domu pomaga budować zdrowe nawyki i interakcje społeczne. Przestronne przestrzenie ułatwiają poruszanie się po domu, a także sprzyjają spędzaniu czasu z rodziną i przyjaciółmi, co jest kluczowe dla zdrowia psychicznego. Badania opublikowane w "Health & Place" podkreślają, że dostęp do dobrze zaprojektowanych przestrzeni wspólnych może przyczynić się do lepszego samopoczucia i mniejszej samotności. Ponadto, otwarta przestrzeń i porządek w domu, zapewnia spokój i redukuje poziom stresu. 

Czym jest projektowanie biofilne?

Projektowanie biofilne to nurt, łączący elementy biologii, architektury i filozofii, w ramach którego tworzy się przestrzenie bliskie naturze, wspierające relaks i zdrowie. Popularność tego podejścia rośnie, ponieważ odpowiada na tęsknotę za życiem w harmonii z naturą, szczególnie ważną w zurbanizowanych środowiskach. Zalety takich przestrzeni to m.in. obecność roślin, lepsza wentylacja, obfitość naturalnego światła i stosowanie naturalnych materiałów, które razem redukują stres i zwiększają kreatywność. Wnętrza zaprojektowane zgodnie z zasadami biofilii nie tylko są przyjemne, ale także stymulują zmysły, przyczyniając się do lepszego samopoczucia i zdrowia psychicznego.

Badania przeprowadzone na Uniwersytecie w Illinois wykazały, że włączenie elementów biofilnych do projektu architektonicznego może znacząco zmniejszyć poziom stresu, poprawić stan emocjonalny oraz zwiększyć poczucie szczęścia i spokoju. Kontakt z naturą, nawet wizualny, może pomagać w regeneracji umysłowej.

Syndrom chorego budynku i jego wpływ na zdrowie człowieka

Syndrom Chorego Budynku (SBS, ang. Sick Building Syndrome) dotyka użytkowników budynków, w których złe warunki środowiskowe prowadzą do wielu problemów zdrowotnych. Symptomy takie jak bóle głowy, zmęczenie, podrażnienie oczu i skóry, a nawet problemy z układem oddechowym mogą znacząco wpłynąć na komfort życia. Przyczyną SBS często jest zła jakość powietrza wewnętrznego, wynikająca z użycia szkodliwych materiałów budowlanych, słabej wentylacji, wilgoci oraz nieodpowiedniego oświetlenia.

Niestety o SBS nadal rzadko się mówi, a ciągłe przebywanie w budynku o niezdrowym mikroklimacie może prowadzić nie tylko do poważnego uszkodzenia odporności organizmu, ale także do pogorszenia stanu psychicznego. Stres związany z ciągłym odczuwaniem dyskomfortu, obniżona produktywność i poczucie ogólnego zmęczenia mogą przyczyniać się do rozwoju lęku i depresji. Dlatego tak ważne jest projektowanie i budowanie przestrzeni, które nie tylko są estetyczne i przyjemne, ale przede wszystkim zdrowe i bezpieczne dla ich użytkowników.

SYSTEM 3E – technologia wspierająca zdrowe budownictwo 

Jednym z rozwiązań, które mają na celu przeciwdziałanie Syndromowi Chorego Budynku, jest wykorzystanie zdrowych materiałów budowlanych. SYSTEM 3E stanowi przykład, jak nowoczesne technologie mogą wspierać budowę zdrowych, energooszczędnych i bezpiecznych domów.

Perlitowe elementy 3E są nie tylko przyjazne dla środowiska, ale również dla zdrowia mieszkańców. Dzięki swoim właściwościom, perlit ekspandowany zapewnia doskonałą izolację termiczną, akustyczną, a także reguluje wilgotność wewnątrz budynku, minimalizując ryzyko wystąpienia grzybów i pleśni na ścianach domu, co jest kluczowe dla utrzymania zdrowego mikroklimatu. Ponadto, elementy nie emitują szkodliwych substancji lotnych, przyczyniając się do poprawy jakości powietrza wewnętrznego.

Wybór takich rozwiązań, jak SYSTEM 3E, w procesie projektowania i budowy domów, ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia bezpiecznych i zdrowych warunków do życia. Inwestowanie w zdrowe materiały budowlane to krok w kierunku zapewnienia nie tylko większego komfortu, ale również lepszego stanu zdrowia fizycznego i psychicznego mieszkańców, co potwierdza, że miejsce, w którym żyjemy, ma bezpośredni wpływ na to, jak się czujemy.

Wpływ budynku na zdrowie: od teorii do praktyki

Dom dla Usamodzielniających się Matek na warszawskim Ursynowie to projekt realizowany przez Fundację Po Drugie oraz UNAWEZA Martyny Wojciechowskiej. Stanowi wyjątkowy przykład tego, jak nowoczesne technologie budowlane i świadome decyzje projektowe mogą poprawiać samopoczucie mieszkańców. Dom zaprojektowany pro publico bono przez pracownię WXCA, jest pierwszym tego typu projektem w Polsce, mającym na celu zapewnienie godnych warunków życia nastoletnim mamom i ich dzieciom.

Dom został zaprojektowano z myślą o stworzeniu zdrowego i zrównoważonego środowiska, które sprzyja budowaniu społeczności i wspieraniu się nawzajem. Każda z młodych mam ma zapewniony prywatny pokój i dostęp do przestrzeni wspólnych, co umożliwi interakcje i wzajemną pomoc. Architektura domu opracowana została na bazie dobowej wędrówki słońca i walorów krajobrazowych, tworząc klimatyczne, dobrze doświetlone wnętrza, a otaczająca zieleń i ogródek zachęcają do aktywności na świeżym powietrzu i wspólnego dbania o otoczenie.

Ta inwestycja pokazuje, że odpowiedzialne decyzje projektowe i wykorzystanie technologii, takich jak SYSTEM 3E, mogą realnie wpływać na poprawę jakości życia i samopoczucia mieszkańców. Dom dla Usamodzielniających się Matek to przykład tego, jak nowoczesne budownictwo może i powinno iść w parze z troską o zdrowie psychiczne i fizyczne, oferując przestrzenie, które są nie tylko funkcjonalne i estetyczne, ale przede wszystkim zdrowe i wspierające rozwój ich użytkowników.

Budowanie świadomości i zdrowych przestrzeni

Podsumowując, architektura i budownictwo mają znaczący wpływ na nasze zdrowie psychiczne. Od dostępu do naturalnego światła, przez funkcjonalną i otwartą przestrzeń, aż po integrację z naturą i wykorzystanie bezpiecznych materiałów budowlanych – każdy aspekt naszego otoczenia ma wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie. 

Jako społeczeństwo, powinniśmy dążyć do budowania i utrzymywania zdrowych przestrzeni, które wspierają nasze zdrowie psychiczne i fizyczne. To nie tylko kwestia indywidualnego dobrostanu, ale także szeroko pojętej odpowiedzialności społecznej. Zachęcamy więc do dbania o zdrowy mikroklimat w domu, korzystania z ekologicznych materiałów budowlanych i projektowania przestrzeni, które są w harmonii z naturą i naszymi potrzebami.

Gdzie szukać wsparcia? 

Pamiętaj, że jeżeli zmagasz się z problemami, nie wahaj się szukać pomocy. Dbanie o zdrowie psychiczne jest równie ważne, jak dbanie o zdrowie fizyczne. W całej Polsce działają telefony zaufania, z których możesz skorzystać:

• Kryzysowy telefon zaufania: 116 123
• Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży: 116 111

[1] https://www.rp.pl/diagnostyka-i-terapie/art39889351-czy-depresja-to-tylko-smutek-jak-odroznic-ciezka-chorobe-od-pogorszenia-nastroju
[2] https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114883,30731581,depresja-to-choroba-o-bardzo-wysokiej-smiertelnosci-cierpi.html
[3] https://jcsm.aasm.org/doi/10.5664/jcsm.3780